روغن هیدرولیک سیالی است که در سیستمهای هیدرولیک به منظور انتقال نیرو و به حرکت درآوردن قطعات مختلف به کار گرفته میشود. این سیال نقش حیاتی در عملکرد صحیح این سیستمها ایفا میکند و از اجزای اصلی آنها به شمار میرود.
در کاربردهای متداول، مانند سیستم فرمان خودرو، روغن هیدرولیک نیروی اعمال شده توسط راننده به فرمان را به چرخها منتقل میکند و باعث چرخش آنها میشود. این امر سبب میشود تا رانندگی با خودرو به مراتب آسانتر گردد.
نگاهی به گذشته . . .
استفاده از سیالات برای انتقال نیرو و انجام کار، سابقهای دیرینه دارد. در دوران باستان، از آب به عنوان سیال هیدرولیک در سیستمهای سادهای مانند چرخهای آبی و پرسهای هیدرولیک استفاده میشد.
اما تاریخچه روغن هیدرولیک به معنای امروزی، به اوایل قرن هجدهم باز میگردد. در سال 1795، ” جوزف براما” اولین پرس هیدرولیک مدرن را اختراع کرد که از آب به عنوان سیال هیدرولیک استفاده میکرد.
با وجود کارایی قابل قبول پرس هیدرولیک ، آب به دلیل خاصیت زنگزدگی و یخزدگی، معایب خاص خود را داشت. به همین دلیل، در اواخر قرن نوزدهم، “جان دیکسون” اولین روغن هیدرولیک بر پایه روغن معدنی را اختراع کرد. این اختراع، نقطه عطفی در تاریخ این روغن به شمار میرود.
در طول قرن بیستم، با پیشرفت تکنولوژی و افزایش کاربرد سیستمهای هیدرولیک در صنایع مختلف، انواع مختلفی از روغنهای هیدرولیک با ویژگیهای مختلف توسعه یافتند.
انواع روغن هیدرولیک
در سال 1930، روغن هیدرولیک “HL” (Hydraulic Lubricating) معرفی شد که از پایداری حرارتی و ویسکوزیتهی بالاتری نسبت به روغنهای معدنی معمولی برخوردار بود.
در سال 1960، روغنهای هیدرولیک “HVLP” (High Viscosity Low Pressure) به بازار عرضه شدند که برای سیستمهای هیدرولیک با فشار پایین و دماهای بالا مناسب بودند.
روغنهای هیدرولیک سنتتیک در سال 1970 و بر پایه پلیالکلهای مصنوعی و استرهای مصنوعی معرفی شدند که مزایای بسیاری از جمله پایداری حرارتی بالا، ویسکوزیته پایین و مقاومت در برابر سایش را به همراه داشتند.
امروزه، روغنهای هیدرولیک در انواع مختلف و با کاربردهای گوناگون در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، هوافضا، کشاورزی، معدن و راهسازی استفاده میشوند.
هیدرولیک HH
HH مخفف عبارت “High Viscosity High Pressure” به معنای “ویسکوزیته بالا و فشار بالا” است. این نوع روغن برای سیستمهای هیدرولیک با فشار بالا و دماهای بالا (تا 100 درجه سانتیگراد) مناسب است.
هیدرولیک HL
HL مخفف عبارت “Hydraulic Lubricating” به معنای “روغن هیدرولیک و روانکننده” است. این نوع از روغنهای هیدرولیک، بر پایه روغن معدنی بوده و در طیف وسیعی از سیستمهای هیدرولیک با فشار متوسط و دماهای معمولی (تا 80 درجه سانتیگراد) کاربرد دارند.
روغن هیدرولیک HLP
HLP مخفف عبارت “Hydraulic Lubricating Petroleum” است و به معنای “روغن هیدرولیک و روانکننده نفتی” میباشد. این نوع از روغنهای هیدرولیک، بر پایه روغن معدنی بوده و در طیف وسیعی از سیستمهای هیدرولیک با فشار متوسط و دماهای معمولی (تا 80 درجه سانتیگراد) کاربرد دارند.
روغنهای HLP دارای خاصیت روانکاری و ضد زنگ هستند و از خوردگی قطعات فلزی جلوگیری میکنند. همچنین، این روغنها در برابر سایش مقاوم بوده و به مرور زمان خاصیت خود را از دست نمیدهند.
از نمونه های این برند میتوانیم به روغن هیدرومکس سپاهان HLP 68 اشاره کنیم.
هیدرولیک HVLP
HVLP مخفف عبارت “High Viscosity Low Pressure” است و به معنای “روغن ویسکوزیته بالا و فشار پایین” میباشد. این نوع از روغنهای هیدرولیک، برای سیستمهای هیدرولیک با فشار پایین و دماهای بالا (تا 120 درجه سانتیگراد) مناسب هستند.
روغنهای HVLP دارای ویسکوزیتهی بالایی بوده و در دماهای بالا، سیالیت خود را حفظ میکنند. همچنین، این روغنها خاصیت روانکاری و ضد زنگ دارند و از خوردگی قطعات فلزی جلوگیری میکنند.
جدول مقایسه روغنهای هیدرولیک HLP، HVLP، HL و HH:
ویژگی | روغن HLP و HL | روغن HVLP | روغن HH |
ویسکوزیته | متوسط | بالا | پایین |
فشار | متوسط | پایین | بالا |
دما | تا 80 درجه سانتیگراد | تا 120 درجه سانتیگراد | تا 100 درجه سانتیگراد |
کاربرد | طیف وسیعی از سیستمهای هیدرولیک مانند: هیدرولیک آسانسور | سیستمهای هیدرولیک فشار پایین و دماهای بالا | سیستمهای هیدرولیک با فشار بالا و دماهای بالا |
قیمت | مناسب | بالا | پایین |
مزایا | قیمت مناسب، قابلیت دسترسی آسان | مقاومت بالا در برابر دماهای بالا | ویسکوزیته پایین، سیالیت بالا |
معایب | ویسکوزیته متوسط، محدودیت دمایی | قیمت بالا، ویسکوزیته بالا | مقاومت پایین در برابر سایش |